Behandeling ter preventie van (dreigende) problematische rouw In dit protocol wordt een behandeling beschreven voor (dreigende) problematische rouw bij jeugdigen […]
Protocollen
In dit overzicht vind je alle standaard psychologische behandelingen. Kies een thema en vergelijk op doelgroep en behandelvorm.
(70 van 70 protocollen geselecteerd)
Behandelprotocol positieve CGT
Behandelprotocol in 8 sessies
Dit behandelprotocol integreert de positieve psychologie en oplossingsgerichte therapie binnen een cognitiefgedragstherapeutisch kader. De inmiddels beproefde methode stelt het welbevinden van de cliënt centraal. Het gaat niet om reduceren van wat er mis is, maar juist om bouwen aan wat er goed gaat. Dit boek geeft een uitgebreide beschrijving van de behandeling en bevat praktische toepassingen waarmee de therapeut direct aan de slag kan.
Trainershandleiding ACT your way
Veel jongeren en adolescenten worstelen met het uitstippelen van hun eigen weg, het maken van keuzes, en het aanpakken van dingen die ze anders willen. Hierdoor voelen ze zich angstig of somber en lopen ze vast in hun ontwikkeling. Een toenemend aantal jongeren heeft last van stress, burn-out en depressieve klachten. Deze trainershandleiding hoort bij het werkboek ACT your way en is bedoeld voor therapeuten die zich in de methodiek willen bekwamen en individuen of groepen willen begeleiden met ACT your way.
IBCT relatietherapie
Geïntegreerde gedragstherapie voor partners met relatieproblemen
Hoe help je partners elkaar beter begrijpen en effectiever met elkaar communiceren? Wat kan je doen om stellen te begeleiden richting een betere relatie? Dit boek biedt professionals die relatietherapie geven een nieuwe methode: Integrative Behavioral Couple Therapy (IBCT), een vorm van relatietherapie gebaseerd op de derde generatie cognitieve gedragstherapie.
Behandelprotocol misofonie
Behandelprotocol in 8 sessies: individuele therapie, groepen en jongeren
Dit protocol geeft een stapsgewijze beschrijving voor de behandeling van misofonie – zowel voor volwassenen als voor jongeren vanaf 12 jaar. Deze uitgave bevat drie verschillende behandelprotocollen: een individuele behandeling voor volwassenen, een groepsbehandeling voor volwassenen en een groepsbehandeling voor jongeren van 12 tot 18 jaar.
Tics bij kinderen en adolescenten
Protocollaire behandeling
Tics is een behandelprotocol voor kinderen van 7 tot 13 jaar met ticstoornissen en het syndroom van Gilles de la Tourette. Met het behandelprotocol Tics werken kinderen en adolescenten door middel van gedragstherapie aan hun tics. Dit is de beschrijving van het protocol. Je vindt hier achtergrondinformatie, onderzoeksbevindingen, de rationale en meer.
Pak aan
Cognitieve gedragstherapie voor kinderen met depressieve symptomen
Taking Action, vertaald als Pak aan, is een behandelprotocol voor kinderen met depressieve symptomen. Het is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie. In deze beschrijving van het protocol vind je achtergrondinformatie, onderzoeksbevindingen, de rationale en meer.
Protocollaire behandeling van patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol, cannabis of cocaïne
Motiverende gespreksvoering en cognitieve gedragstherapie
Deze behandeling is voor mensen die problemen hebben met alcohol, cannabis of cocaïne. Het protocol is zo opgebouwd dat het in twee stepped care-varianten kan worden toegepast. De eerste vier sessies van het protocol – de kortdurende motiverende interventie – zijn toepasbaar bij patiënten bij wie (nog) geen sprake is van een stoornis in het gebruik van een middel, of bij wie zich deze stoornis pas sinds kort voordoet. Langere behandeling is dan vaak onnodig. De uitgebreidere variant is bedoeld voor patiënten met ernstigere problemen met middelen. Daarin wordt de motiverende interventie gevolgd door een cognitief-gedragstherapeutische behandelfase.
Protocollaire behandeling van patiënten met boulimia nervosa
Cognitieve gedragstherapie
Met deze behandeling voor mensen met boulimia nervosa leert de patiënt om het eetpatroon te normaliseren, om anders om te gaan met alledaagse gebeurtenissen en negatieve gevoelens, en om de overwaardering van de lichaamsvorm en het lichaamsgewicht te verminderen. Deze protocollaire behandeling is een bewerking van de goed onderzochte cognitieve gedragstherapie van Fairburn: de CBT-E. De behandeling richt zich op het doorbreken van mechanismen die de boulimische dynamiek in stand houden. Uitgangspunt is een persoonlijke probleemformulering, gebaseerd op een transdiagnostisch model voor eetstoornissen. Centraal hierin staan de overwaardering van de lichaamsvorm, het lichaamsgewicht en de controle daarop.
Kinderen met enuresis nocturna en urinaire incontinentie
Protocol voor behandeling
Dit protocol behandelt zowel urinaire incontinentie als enuresis nocturna. Therapeut, ouders en kind werken samen in het kader van een gedragstherapeutische aanpak. De behandeling maakt gebruik van psycho-educatie en concrete opdrachten, zoals het opstellen van een blaastrainingsschema.
Protocollaire behandeling van patiënten met obesitas (en eetbuistoornis)
Cognitieve gedragstherapie
In de klinische praktijk heeft dit protocol in combinatie met diëtetiek en bewegingstherapie sinds vele jaren zijn effectiviteit bewezen. Het protocol is practice based. Verschillende fasen worden onderscheiden: motivatie, dieetmanagement, opbouwen van lichamelijke beweging, cognitieve herstructurering en aanleren van zelfcontrolemaatregelen. Tijdens de behandeling wordt wekelijks het gewicht bijgehouden en in een grafiek weergegeven. Ook houdt de patiënt gedurende de behandeling een eetdagboek bij waarin de eetsituatie, hoeveelheid eten, bepaalde automatische gedachten en gevoelens worden genoteerd. De behandeling wordt afgesloten met de module terugvalpreventie, waarin problem solving een essentieel onderdeel vormt.
Encopresis bij kinderen
Protocol voor behandeling
Deze behandeling is bedoeld voor kinderen waarbij sprake is van ontlastingsproblemen die niet verklaard kunnen worden door een medische oorzaak. Therapeut, ouders en kind werken samen in het kader van een gedragstherapeutische aanpak.
Protocollaire behandeling van patiënten met anorexia nervosa
Cognitieve gedragstherapie enhanced
Patiënten met een eetstoornis hebben vaak al meerdere onsuccesvolle behandelingen achter de rug, wat hun ambivalentie tegenover een nieuwe behandeling vergroot. Juist vanwege deze ambivalentie is het nodig om behandeldoelen te benoemen in termen die patiënten aanspreken en om patiënten zo veel mogelijk zelf de regie te geven. Bij deze behandeling van patiënten met anorexia nervosa zijn de belangrijkste behandeldoelen – naast het tegengaan van de overwaardering van omvang en gewicht – het ondergewicht op zich, het ondereten en de geringe behandelmotivatie voor verandering; in dit geval de motivatie om iets te doen aan het ondergewicht.
Protocollaire behandeling van patiënten met een posttraumatische-stressstoornis (PTSS)
Imaginaire exposure en exposure in vivo
In deze protocollaire behandeling voor PTSS staan imaginaire exposure en exposure in vivo centraal. De patiënt wordt in de behandeling herhaaldelijk en langdurig geconfronteerd met de angstoproepende herinneringen aan het trauma, door opnieuw de traumatische gebeurtenis in gedachten te beleven. Daarnaast wordt de patiënt blootgesteld aan allerlei triggers van het trauma die angst oproepen.
Protocollaire behandeling van patiënten met tics en de stoornis van Gilles de la Tourette
Habit reversal en exposure met responspreventie
Deze behandeling van Gilles de la Tourette (GTS) heeft als doel om tics en comorbide klachten te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren. In dit protocol worden habit reversal (HR), exposure en responspreventie (ER) beschreven.
Boulimia nervosa en verwante eetstoornissen
Protocollaire behandeling
Dit protocol richt zich zowel op abnormaal eetgedrag (rigide lijnen en overeten) als op overmatige zorgen over lichaam en gewicht, wat gerelateerd is aan lage zelfwaardering. De therapie start met het uit de weg ruimen van dit misverstand omtrent ‘te dik zijn’. Het doel van de behandeling is niet gewichtsverlies, maar het bereiken van een normaal en gezond eetpatroon, dus zonder eetbuien en zonder inadequate gewichtscontrolemaatregelen. Dit doel wordt sneller (en wellicht uitsluitend) bereikt als ook de kernovertuigingen van de adolescent veranderen.
Brain Fitness: een blended-care zelfcontroleprogramma voor de behandeling van overgewicht bij kinderen en adolescenten
Brain Fitness is een online training die helpt met het ontwikkelen van zelfcontrolevaardigheden. De behandeling is bedoeld als aanvulling van een evidencebased begeleiding door een multidisciplinair team. Bij obesitas kan zo’n team bestaan uit artsen, diëtisten, beweegkundigen, psychologen, sociaal werkers, enzovoort. De training kan niet als alleenstaande behandeling toegepast worden, aangezien ze dient om de technieken en vaardigheden die geleerd werden in de standaardzorg beter te kunnen inpassen in het dagelijks leven.
Protocollaire behandeling van patiënten met het chronischevermoeidheidssyndroom
Cognitieve gedragstherapie
Gedrag en cognities spelen een cruciale rol bij de instandhouding van vermoeidheid en beperkingen bij het chronischevermoeidheidssyndroom (CVS). Deze cognitief-gedragstherapeutische behandeling is gericht op de verandering van het gedrag en de cognities die de vermoeidheid en beperkingen in stand houden. Hierbij zou herstel van CVS het doel van de behandeling moeten zijn. Voor een reële kans op succes is het belangrijk een beroep te doen op de zelfwerkzaamheid van de patiënt.
Vermijdende/restrictieve voedselinnamestoornis
Behandelprotocol voor adolescenten
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een bewezen effectieve therapie voor eetstoornissen. Omdat eetstoornissen – en vermijdende/restrictieve voedselinnamestoornis (avoidant/restrictive food intake disorder, ARFID) in het bijzonder – vaak samengaan met angst, lijkt het raadzaam om ARFID te behandelen met technieken die ook ingezet worden bij angststoornissen.
Protocollaire behandeling van patiënten met chronische lage rugpijn
Exposure-in-vivotherapie
Een evidencebased interventietechniek voor chronische pijn is exposure-in-vivotherapie (EXP), een cognitief-gedragstherapeutische behandeling die gebaseerd is op associatief leren. Centraal bij EXP staat het uitvoeren van door de patiënt gevreesde activiteiten en bewegingen, zodat de patiënt aan den lijve kan ervaren dat de negatieve verwachtingen over de gevolgen van bewegen (in termen van schade, verlies van lichamelijke functies of extreme pijntoename) niet uitkomen. Met EXP wordt een verbetering van het functioneren ondanks de pijn nagestreefd, en niet per se een pijnvermindering.
Kortdurende autohypnosebehandeling van patiënten met spanningshoofdpijn
Dit is een behandeling voor mensen die last hebben van spanningshoofdpijn. De behandeling bestaat uit een formele trance-inductie en een metaforische imaginatie met symptoomtransformatie. In grote lijnen verloopt de procedure als volgt: allereerst vindt trance-inductie plaats, vervolgens vraagt de therapeut de patiënt om zijn hoofdpijn concreet te beschrijven en ten slotte wordt symptoomtransformatie toegepast. Het doel van de metaforische transformatie is het beïnvloeden van de pijnperceptie, wat resulteert in vermindering van pijn. Deze doelstelling haakt aan bij de overtuiging dat pijn niet objectief is maar het resultaat van pijnbeleving.
Het SLIK-programma
Behandelprotocol voor vermijdende/restrictieve voedselinnamestoornis bij jonge kinderen
Het SLIK-programma is een procedure voor verstoord (eet)gedrag die bestaat uit een combinatie van forward-chaining (stapsgewijs leren) en exposure in de vorm van systematische desensitisatie. Waar nodig kan het in uitvoering individueel worden aangepast, bijvoorbeeld aan beperkte prikkelverwerking van het kind, of aan neuromotorische beperkingen, die van invloed kunnen zijn op het kauwen, transporteren en doorslikken van voeding.
Protocollaire behandeling van patiënten met een conversiestoornis (functioneel-neurologischsymptoomstoornis)
Behandelprotocol conversiestoornis
Dit is een behandeling voor mensen met een conversiestoornis. De behandelstrategie bestaat uit de interventies hypnose, catalepsie en gedragstherapie. De keuze voor specifieke interventies per subtype van de conversiestoornis wordt gemaakt op grond van symptomatologie. Deze keuze is vooral gebaseerd op ervaring. Er bestaat, zoals gezegd, wel evidentie voor de effectiviteit van het programma als geheel, maar de keuze voor een behandeling met hypnose, catalepsie of alleen gedragstherapie berust vaak op een op klinische ervaring gebaseerde voorkeur. Bij hypnose en catalepsie wordt meestal ook shaping toegepast.
Familietherapie voor anorexia nervosa bij adolescenten
Binnen familietherapie of Family-Based Treatment (FBT) is het gezin een essentiële component van de behandeling. Het gezin wordt niet als schuldige gezien, maar juist de sterke kanten van het gezin worden benut. FBT is erop gericht om families, die vanwege de eetstoornis vaak een verstoord functioneren kennen, opnieuw te empoweren. Dat verstoorde functioneren uit zich bijvoorbeeld in conflicten tijdens de maaltijden, of in meer aandacht en zorg voor de adolescent met anorexia nervosa en minder voor de andere kinderen. In deze behandeling spelen de ouders of verzorgers als cotherapeut een actieve en positieve rol.
Cognitief-gedragstherapeutisch programma voor de preventie en behandeling van angststoornissen
Denken + Doen = Durven
Angststoornissen komen vaak voor. Bijna één op de drie personen heeft ooit een angststoornis gehad, heeft nu een angststoornis of zal in de toekomst een angststoornis ontwikkelen. Vanwege de negatieve gevolgen van angststoornissen is de preventie en behandeling van angststoornissen belangrijk.
Het doel van het programma Denken + Doen = Durven is niet om de angsten te laten verdwijnen, maar om angsten hanteerbaar te maken, zodat het kind er in het dagelijkse leven geen last of beperkingen meer van ondervindt.
Protocollaire behandeling van patiënten met conversieve fluisterspraak (afonie)
Behandeling van één sessie
De essentie van de behandeling is dat de stembanden aangespannen worden zonder dat de patiënt dit intentioneel nastreeft. Als eerste stap wordt gekozen voor een geluid dat de patiënt produceert door te hoesten. Vervolgens wordt met behulp van shaping de behandeling voortgezet, met als gevolg dat de patiënt merkt dat het geluid dat geproduceerd wordt tijdens het hoesten geleidelijk kan veranderen van ‘uh’ via ‘a’ en ‘aa’ in ‘aap’, enzovoort.
Kinderen met overgewicht
Multidisciplinaire behandeling
De nadruk van deze behandeling ligt op het aanleren van een gezonde levensstijl, met de bedoeling dit een leven lang vol te houden. Aangezien kinderen nog groeien, zullen ze bij gewichtsstagnatie een normalisering van hun gewicht kunnen bereiken. Er wordt in dit programma dus niet gestreefd naar gewichtsverlies, maar naar gewichtsstagnatie. Zo wordt getracht de neveneffecten van een streng dieet te beperken.
Protocollaire behandeling van patiënten met trichotillomanie, excoriatiestoornis en ander ongewenst gewoontegedrag
Zelfcontroleprocedures
Door zelfcontroleprocedures krijgen patiënten meer grip op hun ongewenste gedrag. Als ze in behandeling blijven en de gemaakte afspraken nakomen, zal het voor de patiënten aan het eind van de behandeling zo moeilijk worden het gedrag uit te voeren dat ze in veel gevallen ervan afzien. Het tegenhouden van het gedrag wordt in stappen uitgevoerd (steeds langer uitstellen of geleidelijk verminderen van frequentie of duur) en daarnaast worden tussenstappen gezet door situatiekenmerken of karakteristieken van het gewoontegedrag te veranderen. Ook heeft het uitdagen van opvattingen over eigen ongewenst gewoontegedrag een plek gekregen in de gedragstherapeutische behandeling gebaseerd op zelfcontroleprocedures.
Protocollaire behandeling van patiënten met een obsessieve-compulsieve stoornis
Exposure, responspreventie en cognitieve interventies
De hier gepresenteerde protocollaire behandeling voor patiënten met OCS omvat zowel exposure en responspreventie (ERP) als cognitieve technieken, met een sterk accent op het stoppen van de overte en coverte dwanghandelingen. Naast de afbouw van de dwanghandelingen kunnen met cognitieve technieken de disfunctionele opvattingen en denkfouten opgespoord en getoetst worden. Hierdoor wordt het stoppen met de dwanghandelingen gefaciliteerd.
Protocollaire behandeling van patiënten met body dysmorphic disorder
Cognitieve gedragstherapie
Aangezien body dysmorphic disorder (BDD) zich pas sinds het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw van wetenschappelijke aandacht verzekerd weet, staat het behandelonderzoek nog in de kinderschoenen. Systematisch inzicht in factoren zoals indicatiestelling en uitkomstpredictie ontbreekt vooralsnog. Tot op heden bestaat de meeste evidentie voor de effectiviteit van cognitieve gedragstherapie bij BDD. Deze behandeling gaat in op cognitieve en gedragsmatige aspecten.
Problematisch middelengebruik, gokken en gamen
Behandelprotocol voor jongeren en jongvolwassenen
Dwangmatig middelengebruik, gok- of gamegedrag kan de ontwikkeling van adolescenten op verschillende domeinen ernstig doen stagneren en heeft op termijn allerlei schadelijke gevolgen, zoals een slechte fysieke gezondheid, toename van psychische klachten, belasting van het gezin, verlies van sociale relaties, schooluitval, werkloosheid en schulden. Niet alle adolescenten zijn in staat om het verslavingsgedrag te stoppen; voor hen is professionele hulp nodig.
Behandeling voor kinderen en adolescenten met traumagerelateerde klachten
Eye movement desensitization and reprocessing
EMDR (eye movement desensitization and reprocessing) kan helpen bij klachten en stoornissen die samenhangen met belastende herinneringen aan schokkende of negatieve gebeurtenissen. Die herinneringen kunnen leiden tot een grote variatie aan psychopathologie, waaronder de posttraumatische-stressstoornis (PTSS). Bij de toepassing van dit EMDR-protocol moet rekening worden gehouden met de ontwikkelingsleeftijd van het kind. Dit komt tot uiting in protocolaanpassingen, de rol die de ouders krijgen toebedeeld en de attitude van de therapeut.
Behandeling voor vroegkinderlijk, chronisch getraumatiseerde kinderen en adolescenten
Slapende honden
Dit is een behandeling voor kinderen en adolescenten die niet kunnen of willen praten over hun traumatische herinneringen. Een analyse bepaalt welke interventies gekozen worden; het is geen protocol dat strikt gevolgd moet worden. Omdat de inhoud en de vorm van deze behandeling nogal uiteen kunnen lopen, afhankelijk van de klachten, problematiek, leeftijd en situatie van het kind, wordt globaal de behandeling van vroegkinderlijk, chronisch getraumatiseerde kinderen beschreven met de methode Slapende honden.
Protocollaire behandeling van patiënten met een depersonalisatie- of derealisatiestoornis
Protocollaire behandeling van patiënten met een depersonalisatie- of derealisatiestoornis
Bepaalde lichamelijke symptomen, ontstaan door spanning of vermoeidheid, kunnen bij patiënten met een depersonalisatie- of derealisatiestoornis worden ervaren als beangstigend en catastrofaal. Met behulp van interventies uit de cognitieve gedragstherapie leren cliënten deze catastrofale attributies van hun symptomen uit te dagen en onderhoudende factoren zoal vermijdingsgedrag te doorbreken.
Protocollaire behandeling van patiënten met somatisch-symptoomstoornis persisterend type met aanhoudende werkgerelateerde vermoeidheidsklachten (burn-out)
Behandeling van burn-out
Deze behandeling start met twee inventarisatiesessies en vervolgt met de onderdelen klachtenreductie (stressreductie, gezonde leefstijl, slaaphygiëne) en cognitieve therapie. Daarna kan gekozen worden voor extra modulen werkhervatting, timemanagement en werkgerichte interventies. Het merendeel van deze modulen is zowel individu- als organisatiegericht. De behandeling sluit af met het vaste onderdeel coaching en recidiefpreventie.
Protocollaire behandeling van patiënten die stemmen horen
Cognitieve gedragstherapie
Deze behandeling richt zich op de disfunctionele betekenisgeving, en op de emotionele en gedragsmatige reacties die onderdeel zijn van de negatieve beleving van stemmen. De behandeling is gebaseerd op inzichten uit de cognitieve gedragstherapie en maakt gebruik van interventies zoals cognitieve uitdaagtechnieken.
Protocollaire behandeling van patiënten met een paranoïde waan
Cognitieve gedragstherapie
Deze behandeling richt zich op verschillende aangrijpingspunten in het cognitieve model van paranoia. De cognitieve interventies in deze behandeling zijn gericht op het veranderen van cognities en het bewustmaken van cognitieve tendensen. De gedragsinterventies zijn gericht op het doorbreken van vermijdingsgedrag en het zich gaandeweg meer blootstellen aan vermeend gevaar; de uitlokkende stimuli van angstreacties.
Protocollaire behandeling van persisterende complexe rouwstoornis
Exposure, cognitieve therapie en graduele gedragsactivering
Exposure, cognitieve therapie en graduele gedragsactivering staan centraal in deze behandeling van de persisterende complexe rouwstoornis (PCRS). In de eerste fase ligt het accent op het doorwerken van pijnlijke herinneringen, gedachten en gevoelens die verbonden zijn met het verlies, waarna de focus van de behandeling gaandeweg verschuift naar actieve aanpassing van het leven in het hier-en-nu en in de toekomst.
Protocollaire behandeling van patiënten met een nachtmerriestoornis
Imaginatie- en rescriptingtherapie
Deze kortdurende behandeling maakt gebruik van imaginatie- en rescriptingtherapie. Bij IRT wordt het scenario van een zich herhalende nachtmerrie omgebogen naar een andere afloop. IRT is vooral geschikt voor patiënten met zich herhalende nachtmerries. Patiënten wordt de instructie gegeven om de nachtmerrie te veranderen zoals ze het zelf willen. Het scenario wordt zodanig aangepast dat de patiënt uiteindelijk tevreden is of zich goed voelt over de afloop van het scenario.
Kortdurende intensieve behandeling voor kinderen met een specifieke fobie
Een-sessiebehandeling
Deze kortdurende behandeling is een intensieve vorm van cognitieve gedragstherapie, waarin een exposure-oefensessie van drie uur centraal staat. Dit behandelprotocol is ontwikkeld voor kinderen vanaf ongeveer 6 jaar.
Slaapproblemen bij kinderen tot 12 jaar
Protocollaire behandeling
Veel kinderen ervaren slaapproblemen. Dan kun je denken aan het weigeren om naar bed te gaan, angst om te gaan slapen, ’s nachts wakker worden, parasomnia’s (bijvoorbeeld slaapwandelen, nachtangst en tandenknarsen) en problemen met ademhaling tijdens de slaap, maar ook problemen met het in slaap vallen, met de slaapduur en vermoeidheid overdag.
Slaapproblemen kunnen zeer chronisch zijn en persisteren tot in de adolescentie en volwassenheid. Het is daarom zaak zo vroeg mogelijk in het leven van het kind aandacht te schenken aan de slaapproblemen.
SlimSlapen
Cognitieve gedragstherapie voor insomnia bij adolescenten
Adolescenten zijn kwetsbaar voor het ontwikkelen van een te korte nachtrust als gevolg van hormonale en sociale veranderingen die bij hun leeftijd horen. Ook zijn er aanwijzingen dat het 24-uursritme, het circadiane ritme, tijdens de puberteit verandert.
Deze groepsbehandeling voor insomnia bij adolescenten is te vergelijken met die van volwassenen en staat bekend als cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-i). CGT-i bestaat uit een combinatie van verschillende technieken, namelijk slaaphygiëne-instructies, stimuluscontrole, restrictie van tijd in bed, cognitief herstructureren en ontspanningstechnieken.
Kortdurende psychologische interventies
Stappenplan voor kinderen en adolescenten
Deze behandeling gaat uit van een eenvoudige probleemsamenhang op basis van het PrOP-schema. ‘PrOP’ staat voor problemen, omgeving en persoonlijke stijl. Het model bestaat uit drie fasen. In de eerste fase krijg je inzicht in de problemen, omstandigheden en omgeving van het kind en op diens persoonlijke stijl. In de tweede fase ligt de nadruk op het veranderen van de persoonlijke aanpak (coping) via modeling, emotieregulatie, cognitieve technieken en probleemoplossende vaardigheden. In de derde en laatste fase komt de terugvalpreventie aan bod.
Doe-praatgroepen
Preventieve ondersteuning voor kinderen van ouders met psychische of verslavingsproblemen
Een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van psychische klachten bij kinderen is een ouder met een psychisch of verslavingsprobleem. De Doe-praatgroep is een groepscursus voor kinderen van 8 tot en met 12 jaar. Het is een psycho-educatieve ondersteuningsgroep die is gericht op het versterken van beschermende factoren en het verminderen van risicofactoren. Dit gebeurt met gerichte kennisoverdracht en door het aanleren van specifieke vaardigheden.
EmotieREgulatie Kind en Adolescent
De EuREKA-training is een transdiagnostisch groepsprogramma: er wordt niet gefocust op één specifieke emotionele stoornis, maar op versterkende emotieregulatievaardigheden en strategieën. De training vormt daarom binnen de klinische praktijk geen opzichzelfstaande behandeling, maar wordt toegevoegd (of gaat vooraf) aan een stoornisspecifiek geïndiceerd behandelprogramma. In de individuele therapie kunnen de tijdens de training geleerde emotieregulatievaardigheden verder uitgediept worden en kan de transfer naar de thuiscontext verder gefaciliteerd worden.
Op compassie gebaseerde interventies bij adolescenten
Deze behandeling zet verschillende op compassie gebaseerde interventies (CBI’s) in. Ze kunnen worden uitgevoerd als aanvullende behandeling bij een klassiek cognitief-gedragstherapeutisch programma of als een op opzichzelfstaande interventie. Met verschillende soorten oefeningen wordt onder andere gewerkt aan belangrijke basiscompetenties (met name zelfwaarde, zelfzorg, positieve zelfspraak, en accepteren van schaamte en zelfkritiek) die een voorwaarde zijn voor het effectief uitvoeren van de compassieoefeningen.
Angst bij jonge kinderen
Groepsbehandeling voor jonge kinderen met angst
Hoe help je kinderen met angst? Deze behandeling betrekt niet alleen de kinderen, maar ook de ouders. Zo krijgt het hele gezin handvatten om met de angsten om te gaan. Ook ervaart iedereen gevoelens van controle en autonomie, en doet het hele gezin succeservaringen op. Daarbij is gekozen voor een groepsbehandeling. Dit heeft als voordeel dat ouders en kinderen zien dat zij niet de enige zijn met (een kind met) overmatige angst. Ook geeft het de behandeling en speels karakter en de kinderen kunnen een rolmodel voor elkaar zijn.
Protocollaire behandeling van patiënten met een sociale-angststoornis
Cognitieve gedragstherapie
Sociale angst wordt in stand gehouden door een aantal essentiële factoren: zelfgerichte aandacht, veiligheidsgedrag en negatieve gedachten over sociale afwijzing als gevolg van sociale onhandigheden. Deze behandeling bevat meerdere onderdelen uit de cognitieve gedragstherapie waarmee wordt ingegrepen op deze factoren. Dit gebeurt met gedragsexperimenten, maar ook met videofeedback, aandachtstraining en imaginatie met rescripting.
Protocollaire oudertraining bij autismespectrumstoornis en gedragsproblemen
Behavioral Parent Training Groningen
Bepaald gedrag komt veel voor bij kinderen met ASS, denk aan driftbuien, agressief gedrag, ongehoorzaamheid, oppositioneel gedrag en automutilatie. Deze oudertraining richt zich op de vermindering van deze gedragsproblemen. De training is bedoeld voor ouders die een kind met ASS en gedragsproblemen hebben in de leeftijd van 4 tot ongeveer 12 jaar en met een IQ hoger dan 50.
Socialevaardigheidstraining voor kinderen met een autismespectrumstoornis
Deze socialevaardigheidstraining voor kinderen met ASS biedt hun de gelegenheid om hun sociale vaardigheden uit te breiden en te verbeteren. Realiseer wel dat sociale tekortkomingen van kinderen met ASS pervasief zijn en de groeimogelijkheden dus betrekkelijk. De kern van ASS blijft primair een contactprobleem. Onderzoek toont echter aan dat sociaal gedrag van kinderen met ASS toegankelijk is voor verbetering via interventies.
Protocollaire behandeling van patiënten met een paniekstoornis met of zonder comorbide agorafobie
Interoceptieve exposure, cognitieve gedragstherapie en exposure in vivo
Deze behandeling is voor mensen met een paniekstoornis – met of zonder comorbide agorafobie. Met psycho-educatie, (interoceptieve) exposure en cognitieve technieken behandel je verschillende aspecten van de paniekstoornis. Dit protocol is gebaseerd op theoretische modellen die ervan uitgaan dat zowel interne (interoceptieve) stimuli als externe stimuli angst kunnen oproepen.
Behandeling van adolescenten met persoonlijkheidsstoornissen in ontwikkeling
Schematherapie
Het is van groot belang om adolescenten met een persoonlijkheidsstoornis in ontwikkeling de hulpverlening in te krijgen. Een passende therapievorm kan ervoor zorgen dat zij aansluiting behouden met leeftijdsgenoten en dat schooluitval wordt beperkt. Op de lange termijn kan voorkomen worden dat de persoonlijkheidsproblematiek uitgroeit tot een persoonlijkheidsstoornis.
In deze beschrijving lees je over individuele schematherapie en groepsschematherapie voor adolescenten met persoonlijkheidsstoornissen in ontwikkeling.
Kortdurende protocollaire behandeling van patiënten met een specifieke fobie
Eén sessie exposure in vivo
Patiënten met een specifieke fobie kunnen geholpen worden met een kortdurende exposure-in-vivobehandeling. Zij worden op een gecontroleerde manier aan de fobische situatie blootgesteld en ervaren dat de de gevreesde catastrofe niet optreedt. De exposure-situatie wordt zo vormgegeven dat irrationele cognities van de cliënt over zowel de vreeswekkende stimuli als de eigen reacties op deze stimuli kunnen worden getest en weerlegd.
Cognitieve Bias Modificatie voor verslaving, angst en gerelateerde problemen bij kinderen en adolescenten
Gecomputeriseerde trainingen
Er zijn diverse typen cognitieve trainingen. In deze beschrijving komen met name de aandachtstraining, de actietendenstraining en de interpretatietraining aan de orde voor kinderen en adolescenten met verslaving, angst en gerelateerde problematiek.
Je leest over impulsieve cognitieve processen, waarbij na wordt gegaan of ze causaal betrokken zijn bij de ontwikkeling of instandhouding van psychologische problemen.
Protocollaire behandeling van patiënten met angst voor (ernstige) ziekten
Cognitieve gedragstherapie
Met deze behandeling worden CGT-interventies ingezet om overbezorgdheid en bijbehorend ziektegedrag bij een cliënt te verminderen, ongeacht of de lichamelijke klachten medisch gezien verklaard kunnen worden. Het is een kortdurende en klachtgerichte behandeling, gebaseerd op inzichten en methodes uit de cognitieve gedragstherapie.
Perfectionisme bij adolescenten
Een cognitief-gedragstherapeutische behandeling
Een CGT-benadering is effectief gebleken in het aanpakken van klinisch perfectionisme. De behandeling kan daarnaast een positief ‘sneeuwbaleffect’ hebben op gerelateerde problemen zoals angst, depressie en laag zelfvertrouwen.
De behandeling omvat geen strikt stappenplan met opeenvolgende sessies, maar dient eerder gezien te worden als een raamwerk met diverse technieken die de therapeut kan gebruiken.
Protocollaire behandeling van patiënten met een gegeneraliseerde-angststoornis
Metacognitieve therapie
Hoe kan je positieve en negatieve opvattingen over piekeren onderzoeken en wijzigen? Deze metacognitieve therapie richt zich op opvattingen over het eigen denken in plaats van de inhoud van het denken. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende interventies uit CGT, zoals de socratische dialoog, gedachteschema’s en gedragsexperimenten.
Deze behandeling is geschikt voor patiënten met een gegeneraliseerde angststoornis als primaire diagnose.
Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag
Dit ITGG-protocol is opgenomen in de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming over kinderen en adolescenten met een problematische gehechtheidsrelatie. Het behandelprotocol kent drie fasen: Tijdens de eerste fase bouwt de ITGG-therapeut een gehechtheidsrelatie op met het kind. Tijdens de tweede fase past de therapeut gedragstherapie toe, om nog resterende probleemgedragingen te vervangen door adaptiever, vervangend gedrag. De derde fase wordt gebruikt om in samenwerking met de dagelijkse begeleiders of opvoeders het behandelresultaat te generaliseren en te verankeren in het dagelijkse leven.
Zelfverwondend gedrag
Van zelfbeschadiging naar zelfzorg
Dit is een cognitief-gedragstherapeutische behandeling, gebaseerd op het CuttingDown-protocol, voor directe suïcidale en niet-suïcidale zelfbeschadiging. Deze behandeling focust voornamelijk op de aanpak van niet-suïcidale zelfbeschadiging of ZVG.
De behandeling bestaat uit veertien sessies en zevenentwintig modulen die individueel of in een groep toegepast kunnen worden.
Cursus D(o)epressie
Een behandeling voor depressieve adolescenten
D(o)epressie is een CGT-behandeling voor adolescenten met een klinische depressie. De d(o)epressie-behandelingen worden uitgevoerd alsof het een cursus is en de deelnemers worden benaderd als cursisten, ook al betreft het een therapie. Er zijn momenteel drie varianten beschikbaar: een groepsvariant, een individuele variant en een blended variant, die face to face-behandeling combineert met online behandeling.
Kinderen … de baas!?
Behandeling van jonge kinderen met gedragsproblemen
Als je gedragsproblemen van kinderen op jonge leeftijd aanpakt, kun je antisociaal gedrag op latere leeftijd voorkomen. Deze interventie helpt ouders daarbij. Centraal staat het versterken van het competentiegevoel bij ouders en het aanpassen van het opvoedingsgedrag, zodat disfunctionele interactiepatronen tussen ouder en kind kunnen worden doorbroken.
De groep voor een oudertraining bestaat gewoonlijk uit acht tot veertien deelnemende ouders en wordt bij voorkeur begeleid door twee therapeuten.
Interpersoonlijke psychotherapie
Behandelingen van adolescenten met een depressie
Interpersoonlijke psychotherapie (IPT) gaat uit van een wederkerige relatie tussen een depressie en interpersoonlijke ervaringen. Een depressie heeft in deze benadering altijd te maken met een plotselinge verstoring in de aard of het aantal persoonlijke relaties. Logischerwijs richt IPT zich daarmee op verbetering van interpersoonlijke relaties en zodoende op een vermindering van de depressie.
Interpersoonlijke psychotherapie voor adolescenten (IPT-A) richt zich op adolescenten met een depressie, van ongeveer 12 jaar tot de volwassenheid.
Systeemtherapeutisch behandelprogramma voor depressieve adolescenten
Attachment-based family therapy
Attachment-based family therapy (ABFT) is gebaseerd op de gehechtheidstherapie en gaat ervan uit dat sterke relaties binnen families een buffer kunnen vormen tegen het ontwikkelen van een depressie en de daarmee gepaard gaande zelfmoordgedachten. Bovendien kunnen sterke relaties het herstel van een depressie bespoedigen. Daarom beschouwt ABFT het herstellen van de kwaliteit van de gehechtheidsrelatie tussen ouder en adolescent als hét primaire behandeldoel bij depressie.
Assertiviteitstrainingen voor kinderen en adolescenten
Kom maar op, ik ben top! en No prob, ik kom voor mezelf op!
De assertiviteitstrainingen ‘Kom maar op, ik ben top!’ en ‘No prob, ik kom voor mezelf op!’ kunnen in verschillende settings worden toegepast, zoals scholen, schoolbegeleidingscentra (in Vlaanderen: CLB’s), ggz-instellingen, binnen de jeugdzorg, enzovoort. Er is een werkboek voor kinderen (Kom maar op, ik ben top!) en een voor adolescenten (No prob, ik kom voor mezelf op!). Voor hulpverleners die de training wensen te geven is er van beide versies een therapeutenhandleiding.
MYmind: mindfulness voor kinderen met executievefunctieproblemen en hun ouders
MYmind is een mindfulnessprogramma voor kinderen met ADHD en hun ouders. Het doel van deze behandeling is het verbeteren van de volgehouden aandacht, het kunnen wisselen van aandacht van het ene naar het andere object, en het kunnen inhiberen van impulsen op gedachten, gevoelens en sensaties. Tijdens het programma en de thuiswerkoefeningen wordt de verhoogde gevoeligheid voor beloning in acht genomen door veel en vaak te belonen.
Behandeling van patiënten met een depressie met interpersoonlijke psychotherapie
De effectiviteit van interpersoonlijke psychotherapie (IPT) voor de behandeling van een depressie is inmiddels ruimschoots aangetoond in diverse meta-analyses. IPT wordt naast cognitieve gedragstherapie genoemd als voorkeursbehandeling voor een depressie in verschillende internationale richtlijnen. Ook in Nederland wordt de toepassing van IPT als evidencebased behandeling in de multidisciplinaire richtlijn aanbevolen.
Protocollaire oudertraining bij aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis en gedragsproblemen
Behavioral Parent Training Groningen
Dit oudertrainingsprogramma is erop gericht om ouders van kinderen met ADHD te leren hoe ze de kans op gewenst gedrag bij hun kind kunnen laten toenemen, de kans op ongewenst gedrag kunnen laten afnemen en de negatieve spiraal tussen henzelf en hun kind kunnen doorbreken. Daarbij leren ze hoe ze escalatie van problemen kunnen voorkomen en hoe ze kunnen reageren op het gedrag van hun kind.
Protocollaire behandeling van patiënten met een depressieve stoornis
Cognitieve gedragstherapie
Dit is een behandeling voor patiënten met een depressieve stoornis, gebaseerd op cognitieve gedragstherapie. CGT en interpersoonlijke psychotherapie zijn namelijk effectieve psychotherapeutische behandelingen bij depressie. Qua effectiviteit zijn ze vergelijkbaar met antidepressieve medicatie (ADM). Bij milde en matige depressies verdienen zij de voorkeur boven ADM, en CGT is even effectief als ADM bij ernstige en recidiverende depressies.
Dwangstoornis
Protocollaire behandeling van kinderen en adolescenten
Deze behandeling voor een dwangstoornis bestaat uit twee elementen: exposure en responspreventie (ERP), en cognitieve therapie (CT). In een behandeling met exposure en responspreventie moet een cliënt de dwanghandelingen staken en alles waarvoor die bang is toch doen. Het staken van de dwanghandelingen en het opheffen van de passieve vermijding kunnen niet in één keer gedaan worden. Dat wordt planmatig en stapje voor stapje gedaan, zodat de angst niet onhanteerbaar hoog wordt. Dit is vergelijkbaar met geleidelijke exposure zoals bij andere angststoornissen wordt toegepast.
Competitive Memory Training
Behandelprotocol voor negatief zelfbeeld bij kinderen en adolescenten
De interventie Competitive Memory Training (COMET) helpt kinderen en adolescenten met een negatief zelfbeeld. Door middel van verschillende oefeningen worden zij gestimuleerd om hun aandacht te richten op de positieve aspecten van zichzelf en de omgeving, en om negatieve informatie los te laten.
